Day trip to valley of Tempi / Ημερήσια εκδρομή στα Τέμπη


Το άρθρο δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο ειδήσεων
Σάββατο 13. 02.2021



Τα Τέμπη ήταν ένας αγαπημένος προορισμός των παιδικών μου χρόνων. Σε κάθε μας οικογενειακή μετακίνηση μέσω της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης – Αθηνών κάναμε πάντα μια στάση στα Τέμπη για ξεκούραση. Δεν υπήρχαν τότε τα τούνελ και το νέο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου, που από τον Απρίλιο του 2017 συντόμευσαν την διαδρομή. Ο δρόμος ήταν στενός κι επικίνδυνος καθώς περνούσε μέσα απ’ το φαράγγι, ανάμεσα στα δυο βουνά, τον Όλυμπο και τον Κίσσαβο, σύριζα στους απότομους βράχους. Μας άρεσε τόσο πολύ να περνάμε από εκεί …! θες η μοναδική άγρια ομορφιά του τοπίου, θες η αίσθηση του κινδύνου, η προσμονή για βόλτα και ξεκούραση από το πολύωρο ταξίδι … ; Ίσως να αποτελεί και για εσάς μια πολύτιμη παιδική ανάμνηση. 

The valley of Tempi was a favorite destination of my childhood. In each of our family movements through the national road Thessaloniki - Athens we always made a stop in "Tempi" for rest. There were no tunnels and the new section of the highway at that time, which from April 2017 shortened the route. The road was narrow and dangerous as it passed through the gorge, between the two mountains, Olympus and Kissavos, so close to the cliffs. We loved going through there so much…! do you want the unique wild beauty of the landscape, do you want the sense of danger, the anticipation for a walk and rest from the long journey…? It may be a valuable childhood memory for you too.

Είχα όμως πολλά χρόνια να πάω. Φανταζόμουν το χώρο ερειπωμένο, άδειο, ξεχασμένο. 

But I had many years to go. I imagined the place ruined, empty, forgotten.

Σταθμεύσαμε στον χώρο στάθμευσης όπου κάποτε επικρατούσε το αδιαχώρητο και μου έκανε εντύπωση που είδα κι άλλα αυτοκίνητα εκεί. Περπατώντας λίγο πιο κάτω είδα τα δύο πρώτα υπαίθρια καταστήματα με τα πήλινα σκεύη. Κατηφορίζοντας προς το ποτάμι στις δύο πλευρές της πέτρινης σκάλας κάποια ακόμη μαγαζάκια πωλούσαν μικροαντικείμενα και παιχνίδια, έτσι όπως παλιά, που λαχταρούσαμε να μας αγοράσουν οι γονείς μας κάποιο μικρό παιχνιδάκι ή ένα ζαχαρωτό. Και τότε την είδα στη θέση της την κρεμαστή γέφυρα που τόσο με εντυπωσίασε όταν την πρωτοδιάβηκα. «Προσέξτε» είχε πει η μητέρα μου, «μην τρέχετε. Η γέφυρα κινείται με την κίνηση των ανθρώπων που περπατούν πάνω της». Τότε έμαθα και για τον συντονισμό, που μπορεί μέχρι και να την γκρεμίσει, όπως τα τείχη της Ιεριχούς. 

We parked in the parking lot where the inseparable once prevailed and I was surprisedto see other cars there. Walking a little further down I saw the first two open-air shops with pottery. Going down to the river on both sides of the stone staircase, some other shops were selling small items and toys, just like in the old days, when we were asking our parents to buy us a small toy or a candy bar. And then I saw in its place the suspension bridge that impressed me so much when I crossed it for the first time. "Be careful," my mother had said, "do not run. "The bridge moves with the movement of people walking on it." Then I learned about coordination, which can even knock it down, such as the walls of Jericho.


Η άσπρη κρεμαστή γέφυρα συνδέει ακόμη τις δυο όχθες του Πηνειού ποταμού. Σταμάτησα στο κέντρο της για να φωτογραφίσω τα νερά του ποταμού και την πυκνή βλάστηση που καθρεπτίζεται σ΄ αυτά. Ο Πηνειός σε αυτό το σημείο κυλάει ήρεμα, αλλά είναι ο ίδιος ποταμός που ξεκινώντας από την Πίνδο έχει σμιλεύσει κοίτες και φαράγγια, καθώς χυνόταν στην τεράστια λίμνη που πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια κάλυπτε ολόκληρο τον σημερινό Θεσσαλικό κάμπο. Στο πέρασμα των αιώνων ισχυρά γεωλογικά φαινόμενα απέκοψαν τους συμπαγείς βράχους των δύο βουνών κι επέτρεψαν στα νερά της λίμνης να χυθούν στο Αιγαίο μέσα από την στενή κοιλάδα του Πηνειού. 

The white suspension bridge still connects the two banks of the river Pinios. I stopped in the center to photograph the waters of the river and the dense vegetation reflected in them. Pinios at this point flows calmly, but it is the same river that starting from Pindos has sculpted riverbeds and gorges, as it flowed into the huge lake that 30 million years ago covered the entire Thessalian plain. Over the centuries, strong geological phenomena cut off the solid rocks of the two mountains and allowed the waters of the lake to flow into the Aegean through the narrow valley of Pinios.


Στην άλλη άκρη της γέφυρας η φημισμένη εκκλησίτσα της Αγίας Παρασκευής, χτισμένη μέσα στον βράχο, στην αγκαλιά του Ολύμπου. Δίπλα η σπηλιά ανοιχτή σε κάθε πιστό περαστικό που θέλει να μπει στο στενό της βάθος της για να πάρει αγιασμό. Την ώρα εκείνη στην εκκλησία τελούνταν το μυστήριο της βάπτισης. Μπορεί ο χώρος να μην έχει πια την επισκεψιμότητα που είχε στο παρελθόν, αλλά έμαθα ότι πολλοί επιλέγουν την Αγία Παρασκευή για να τελέσουν τον γάμο τους ή την βάπτιση των παιδιών τους.

At the other end of the bridge is the famous church of "Agia Paraskevi", built on the rock, in the arms of Olympus. Next to the church the cave is open to every faithful passerby who wants to enter its narrow depths to receive sanctification. The time we arrived the sacrament of baptism was performed in the church. The place may no longer have the traffic it once had, but I learned that many people choose "Agia Paraskevi" to perform their wedding or baptize their children.

Περπατήσαμε ανάμεσα στα δέντρα σ΄ αυτό το παραδεισένιο τοπίο κατά μήκος του ποταμού, δροσιστήκαμε με το νερό των πηγών που αναβλύζει κρυστάλλινο μέσα από μυστικές διαδρομές των βράχων του Ολύμπου, και καθίσαμε στα παγκάκια στη σκιά των δέντρων να απολαύσουμε την ηρεμία και το κελάηδημα των πουλιών. Τώρα πια την ησυχία δεν την διέκοψε ο θόρυβος της μηχανής του τραίνου που περνούσε τότε σε μια στενή γραμμή σκαμμένη στο βράχο και χανόταν στο άνοιγμα της σύραγγας ακριβώς πάνω από την εκκλησία. Εκείνο που έλειπε από την εικόνα που είχα στο μυαλό μου είναι το πλοιάριο που κατέβαινε μέχρι τις εκβολές του Πηνειού προσφέροντας στους επιβάτες του μοναδική θέα της κοιλάδας μέσα από το ποτάμι.
 

We walked among the trees in this heavenly landscape along the river, drank cold water from the springs that gush crystal clear through secret paths of the rocks of Olympus, and sat on benches in the shade of the trees to enjoy the calm and the chirping of the birds. Now the silence was not interrupted by the noise of the train engine that was then passing in a narrow line dug into the rock and was disappearing in the opening of the tunnel just above the church. What was missing from the image I had in my mind, is the boat that was going down to the mouth of the Pinios river, offering its passengers a unique view of the valley from the middle of the river.


Μετανιώνω που άφησα να περάσουν τόσα χρόνια μέχρι να επισκεφτώ και πάλι τα Τέμπη. Είναι τόσο κοντά στην Θεσσαλονίκη (μόλις 1,5 ώρα δρόμος), ώστε να είναι εφικτή μια ημερήσια εξόρμηση. Και αξίζει να αφήσει ο διερχόμενος ταξιδιώτης τον αυτοκινητόδρομο στον κόμβο του Λιτοχώρου, να βρει την παλιά εθνική οδό στο κάστρο του Πλαταμώνα κι αφού περάσει τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της Ραψάνης, να μπει στα στενά των Τεμπών από την παλιά γέφυρα. 


I regret letting so many years pass until I visit "Tempi" again. It is so close to Thessaloniki (just 1.5 hours drive) that a day trip is possible. And it is worth for the passing traveler to leave the highway at the junction of Litochoro, to find the old highway in the castle of Platamonas and after passing the old railway station of Rapsani, to enter the narrow valley of Tempi from the old bridge.


Μια μικρή εκδρομή, μια μικρή φυγή από την κουραστική καθημερινότητα, που προτείνω σε όλους τους φυσιολάτρες φίλους.

A short trip, a short escape from busy everyday life, that I suggest to all nature-loving friends.

Μαγδαληνή Πούγγουρα
Δημοσιογράφος F.I.J.E.T.
Εικαστικός – καλλιτέχνης φωτογράφος
www.magdaleneougoura.gr


Μια βόλτα στη Μηλιά Γρεβενών / A walk in Milia, Grevena


Το άρθρο δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο ειδήσεων
Σάββατο 13. 02.2021

Μια βόλτα στην Μηλιά Γρεβενών και την γύρω περιοχή μας πηγαίνει πίσω εκατομμύρια χρόνια στην ιστορία της γης.       

Την δεκαετία του 1960 το χωριό κινδύνευσε από κατολισθήσεις και εγκαταλείφθηκε. Μια εκκλησία, μια βρύση, ένα πέτρινο καμπαναριό, γκρεμισμένοι τοίχοι διώροφων και τριώροφων σπιτιών, έμειναν να θυμίζουν το παλιό χωριό. Η Μηλιά ξαναχτίστηκε λίγο βορειότερα σε πιο σταθερό έδαφος, στην περιοχή όμως το έδαφος έκρυβε σπάνιους θησαυρούς.

A walk in Milia, Grevena and the surrounding area goes back millions of years in the history of the earth.

In the 1960s the village was in danger of landslides and was abandoned. A church, a fountain, a stone bell tower, demolished walls of two- and three-storey houses, remained reminiscent of the old village. Milia was rebuilt a little further north on more stable ground, but in the area the ground hid rare treasures.

  

Στους αιώνες οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής ανακάλυπταν οστά προϊστορικών ζώων. Μια τυχαία όμως ανακάλυψη απολιθωμάτων το 1986 ήταν η αρχή για συστηματικές ανασκαφές από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σε όλη την περιοχή μέχρι τις όχθες του Αλιάκμονα, που το 1990 έφεραν στο φως ένα τμήμα σκελετού του γιγαντιαίου ελέφαντα Elephas antiquus, ηλικίας 200.000 ετών, στην θέση Αμπέλια Γρεβενών. Ο γίγαντας αυτός ήταν ένας ελέφαντας θερμών κλιμάτων, με ύψος μέχρι τους ώμους στα 4 μέτρα και βάρος 6 τόνων, με χαρακτηριστικούς ευθείς χαυλιόδοντες, σε αντίθεση με τα τριχωτά μαμούθ των παγετωνικών περιόδων με τους καμπύλους χαυλιόδοντες, που γνωρίζουμε.

Over the centuries, the inhabitants of the wider area discovered bones of prehistoric animals. However, an accidental discovery of fossils in 1986 was the beginning of systematic excavations by the Aristotle University of Thessaloniki throughout the area up to the banks of Aliakmonas, which in 1990 brought to light a skeleton of the giant elephant "Elephas antiquus", 200,000 years old, in Ampelia, Grevena. This giant was an elephant of warm climates, with a height up to the shoulders of 4 meters and a weight of 6 tons, with characteristic straight tusks, in contrast to the hairy mammoths of the ice age with the curved tusks we know.

Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν και το 1996 αποκαλύφθηκαν τεράστια οστά και ένα ζεύγος χαυλιοδόντων μήκους 3,5 μέτρων, που σύμφωνα με τους επιστήμονες ανήκε σε αρσενικό γιγαντιαίο μαστόδοντα (οι μαστόδοντες ήταν ζώα με προβοσκίδα, πρόγονοι των μαμούθ και των  σημερινών ελεφάντων).

Η ανακάλυψη αυτή έδωσε πνοή στις προσπάθειες των παλαιοντολόγων, που συνέχισαν για χρόνια το έργο τους, κι έφεραν στο φως οστά και άλλων προϊστορικών ζώων, έναν ημιτελή σκελετό μαμούθ με χαυλιόδοντες μήκους 4,39 μέτρων και το μεγαλύτερο εύρημα το 2007 : ένα ζεύγος χαυλιοδόντων μήκους 5,02 μέτρων του ιδίου είδους μαστόδοντα (Mammut borsoni) που ζούσε στην περιοχή πριν από 3εκ. χρόνια. Οι χαυλιόδοντες αυτοί αποτελούν ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της Παλαιοντολογίας μέχρι σήμερα. Μετά από 10 χρόνια έρευνας, καταχωρίσθηκαν το 2011 στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες ως οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες παγκοσμίως. 

Excavations continued and in 1996 huge bones were discovered and a pair of 3.5 meter long tusks, which according to scientists belonged to a male giant mammoth (mammoths were proboscis animals, ancestors of mammoths and modern elephants).

This discovery inspired the efforts of paleontologists, who continued their work for years and brought to light the bones of other prehistoric animals, an unfinished mammoth skeleton with 4.39 meters long tusks and the biggest find in 2007: a pair of tusks 5.02 meters of the same species of mammoth (Mammut borsoni) that lived in the area before 3 million years. These tusks are one of the most impressive findings of Paleontology to date. After 10 years of research, they were registered in 2011 in the Guinness Book of Records as the largest tusks in the world.

Σε μια μεσοπαγετωνική περίοδο 2,5 με 3 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά την οποία στην Βόρεια Ευρώπη επικρατούσε δριμύτατο ψύχος, οι μεγάλες σαβάνες με τα πυκνά δάση της περιοχής σε συνδυασμό με το άφθονο νερό και το κλίμα, που ήταν περισσότερο θερμό από το σημερινό, προσέφεραν καταφύγιο σε πολλά προϊστορικά ζώα. Στο πλούσιο αυτό περιβάλλον μεγάλα σαρκοφάγα, τρομεροί μαχαιρόδοντες, αρκούδες του είδους Ursus, αγριοθήρια (μια μορφή γιγαντιαίας αρκούδας με πολύ κοφτερά δόντια), και λύγκες, κυνηγούσαν φυτοφάγα ζώα όπως γιγαντιαίους ρινόκερους με δύο κέρατα, που προσδιορίστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τάπιρους, ιππάρια, προϊστορικά βοοειδή (βίσωνες και γαζέλες), ελαφοειδή και αγριόχοιρους. Στην περιοχή βρέθηκε και ένα είδος προϊστορικής χελώνας.

In an interglacial period 2.5 to 3 million years ago, during which extreme cold prevailed in Northern Europe, the large savannas with the dense forests of the region combined with the abundant water and climate, which was warmer than today, offered refuge to many prehistoric animals. In this rich environment, large carnivores, formidable machairodonts, Ursus bears, wild beasts (a giant bear with very sharp teeth), and lynx, hunted herbivores such as giant rhinos with two horns, first identified in Greece, horses, prehistoric cattle (bison and gazelles), deers and wild boars. A species of prehistoric turtle was also found in the area.

Οι τέσσερις μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες στον κόσμο, καθώς και τα οστά των μαστοδόντων και των άλλων προϊστορικών ζώων εκτίθενται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στην Μηλιά Γρεβενών, ένα σύγχρονο μουσείο με τέσσερις αίθουσες που αντικατέστησε το παλιό μικρό μουσείο του χωριού και φυλάσσει μια τεράστια παγκόσμια κληρονομιά. Είναι ανοικτό στο κοινό τις καθημερινές από τις 09.00’ έως τις 14.30’ και το Σάββατο μέχρι τις 17.00’ και η είσοδος είναι δωρεάν.

Μια επίσκεψη στην Μηλιά θα μας δώσει την ευκαιρία να συνδεθούμε με το μακρινό παρελθόν της πατρίδας μας. Το χωριό απέχει μόλις 16 χιλ. από τα Γρεβενά και έχει πρόσβαση από την παλαιά εθνική οδό. Στην εκδρομή μας μπορούμε να συμπεριλάβουμε μια βόλτα στα Γρεβενά, την Σιάτιστα, ή να επιλέξουμε τους επαρχιακούς δρόμους που θα μας οδηγήσουν στον Αλιάκμονα, το Βελβεντό και την Νεράιδα, με τα υπέροχα τοπία.


The four largest tusks in the world, as well as the bones of mastodonts and other prehistoric animals are on display at the Museum of Natural History in Milia, Grevena, a modern four-room museum that replaced the old small village museum. It is open to the public on weekdays from 09.00 'to 14.30' and on Saturdays until 17.00 'and admission is free.

A visit to Milia will give us the opportunity to connect with the distant past of our homeland. The village is only 16 km from Grevena and has access from the old national road. In our excursion we can include a walk in Grevena, Siatista, or we can choose the provincial roads that will lead us to Aliakmonas, Velvento and Neraida, with the wonderful landscapes.



Μαγδαληνή Πούγγουρα
Δημοσιογράφος F.I.J.E.T.
Εικαστικός – καλλιτέχνης φωτογράφος
www.magdaleneougoura.gr